Twentse krentenwegge opgenomen op lijst van officieel immaterieel erfgoed

Traditie

De wegge wordt meestal gekocht ter gelegenheid van een speciale gebeurtenis. Dat kan het bezoek van een tante zijn maar volgens de traditie, die nog steeds in ere wordt gehouden, wordt de wegge juist ter gelegenheid van een geboorte, een overlijden, een doop en of trouwen of een kerkelijk hoogmis besteld. De wegge wordt gezamenlijk gegeten, het delen van het luxe en zware brood is daarbij van wezenlijk belang: het verbindt de mensen en de generaties.

Het sterkt de vrouw die net bevallen is weer aan en biedt troost aan hen de een naaste hebben verloren. Het brood was zeker in het verleden een kostbaar en luxe product, dat extra luister gaf bij een trouwerij en doop.

In het oosten van Nederland is de krentenwegge een traditie die de grenzen van landen en provincies overschrijdt. Als regionaal symbool wordt de krentenwegge al meer dan honderd jaar vooral geassocieerd met Twente. De afgelopen decennia is de belangstelling voor de krentenwegge flink gestegen en worden wegges bereid door ambachtelijke, fabrieks- en thuisbakkers. Voor speciale gelegenheden wordt de krentenwegge nog steeds besteld bij de ambachtelijke bakker.

Van oudsher was de wegge een puntvormig witbroodje dat speciaal werd bereid voor belangrijke feesten en bijvoorbeeld werd uitgedeeld en gegeten op hoogtijdagen als Pasen, Pinksteren en Kerstmis. Net als tegenwoordig werden de basis ingrediënten (bloem, krenten en rozijnen) geïmporteerd. Aan de ingrediënten werd bovendien een heilzame werking toegeschreven waardoor het een traditie werd om met een enorme krentenwegge op kraamvisite te gaan. De traditie die in het Twents ‘met de kromme arm gaan’ wordt genoemd bereikt haar hoogtepunt in de 20ste eeuw. De gewoonte om op kraamvisite te gaan en het weggeven, delen en samen opeten van de krentenwegge beperkt zich dan niet meer enkel tot de lokale gemeenschap (‘noaberschap’).

De krentenwegge is altijd hét Twentse gebak gebleven dat tijdens feesten, partijen en op hoogtijdagen bij de koffie wordt geserveerd. Dat de krentenwegge met de tijd mee is gegaan ervaren mensen die de regio bezoeken: in Twente ontkom je niet aan een plak krentenwegge bij de koffie. 

Drie generaties volgens eigen recept gebakken

In Twente bakt Bakkerij Schabbink al ruim 85 jaar krentenwegge. Het bedrijf is opgericht door Albertus Schabbink (1912-1978) en Marie Bijen (1917-1972). In en om Saasveld heeft Bakker Bets het ambacht geleerd bij een molenaar/bakker en verschillende andere bakkers. De dreiging van de Tweede Wereldoorlog zorgt al snel voor allerlei obstakels en tekorten. Destijds werd de krentenwegge bereid met volle melk, reuzel, eieren en krenten en rozijnen. Net als suiker, zijn die tijdens de oorlog niet of nauwelijks verkrijgbaar. Als alternatief gebruikte Bakker Bets fijngehakte dadels. Conform de gewoonte was de krentenwegge alleen op bestelling verkrijgbaar. Met een lengte van één tot anderhalve meter werden ze in Saasveld afgehaald. Het is dan nog een Twentse gewoonte om de krentenwegge op een ladder af te halen. Tijdens de naoorlogse periode worden de houten ladders gaandeweg vervangen voor lange planken. Vanaf de jaren zestig wordt de krentenwegge op bestelling en als luxe broodsoort verkocht. Als in 1973 de bakkerij wordt overgenomen door Jos Schabbink (1948) en Marietje Pluimers (1948) is de fabricage van ingrediënten en grondstoffen verandert en moet de receptuur aangepast worden. Ook beïnvloeden moderniseringen en vernieuwingen de smaak van ingrediënten en consumenten. De volle melk, reuzel en eieren worden vervangen door gefabriceerde vetstoffen en poeders van melk en eieren. Het bedrijf dat in 2007 door de derde generatie, Nicole Schabbink en Ronnie Kleij, is overgenomen, heeft vervolgens de receptuur opnieuw aangepast door minder zout en zuurdesem aan het deeg toe te voegen en de houten bakvormen te vernieuwen.

Burgermeesterssnee

Nog steeds wordt de wegge voor de belangrijke momenten in het leven besteld. Maar steeds vaker ook gewoon als luxe product, omdat het lekker en lokaal is. In Twente wordt de krentenwegge ook ‘burgermeesterssnee’ genoemd omdat het decennialang gebruikelijk is enorme krentenwegges aan te bieden bij officiële ontvangsten. Als onderdeel van de traditie werd het ‘knepke’ ofwel kapje van de krentenwegge afgesneden en weggegeven aan de belangrijkste persoon van de kraamvisite of het gezelschap. Op een groot aantal Twentse stadhuizen krijgen gasten steevast een plak krentenwegge bij de koffie aangeboden. Daarnaast speelt de krentenwegge een grote rol in de culturele, toeristische en overheidssector van Twente.