Smids Eduard’, maar bijna halve eeuw veel meer dan dorpssmid en caféhouder

In memoriam Eduard Arends

De betekenis van deze immer sympathieke, voormalige smid en caféhouder is inderdaad voor de gehele gemeenschap het verlies van een man die veel voor het dorp heeft betekend. Al weer bijna dertien jaar geleden nam hij samen met zijn grote steun en toeverlaat echtgenote Miny met de sluiting vanuit zijn ‘Café Arends’ in feite definitief ook afscheid van al de activiteiten die hij organiseerde of nadrukkelijk altijd bij betrokken is geweest. Want Eduard mag dan ‘Smids Eduard’ genoemd worden, zijn bekendheid genoot hij, mede via dat oergezellige knusse dorper Café Arends, aan veel meer activiteiten dan zijn oorspronkelijke smederij. Initiatieven, waaruit zijn grote betrokkenheiden bij het leefbaar houden van zijn ‘Pönskesdorp’, zijn geboortedorp, steeds weer bleek. Aan de definitieve sluiting van dat café en daarmee de thuishaven van veel verenigingen besteedde ik toen in de Dinkelland Visie ruim aandacht. Hier nogmaals die historie memoreren doe ik niet, dat zou een in het kader van dit In Memoriam een te lang verhaal worden. Bovendien, wat is er nog zichtbaar van dat verleden van dat dorpscafé annex smederij/werkplaats, ‘brommeropslag’, enzovoort? De contouren van wat eens café Arends was zijn nog vaag te herkennen in de op die plaats in het dorp gerealiseerde nieuwbouw.

Tientallen jaren had ik talloze contacten met Eduard en Miny, veel ook door het schrijven over de activiteiten, waarbij zij betrokken waren. Maar ook via de vele gezellige bezoekjes. 

‘Zomaar’ even binnenwippen voor een praatje in de werkplaats, waarin je Eduard tot op het laatst kon vinden voor een klusje als kenner van gereedschappen en werktuigen. Of ik kwam even ‘hangen’ op het hoekje van het schap, of op het terras aan de zijkant een kop koffie ‘met een koekje erbij’. Geheel los van het bezoek als schrijver in verband met al weer een activiteit. En dan niet te vergeten het ‘kinderuurtje’ op de vrijdagnamiddag in de keuken met nog één of twee andere vaste bezoekers, zoals o.m. ‘visboer’ en caféhouder Jan Blom. De foto op de overlijdenskaart hierbij afgedrukt lijkt heel treffend: Eduard op een Oldtimer trekker? Niet dus, want hier zit hij vol plezier aan het stuur van een vaartuig tijdens een recent uitje met Miny, dochter Annemiek en haar gezin. Nooit eerder gedaan, maar hij was altijd in voor een geintje, iets anders dan gebruikelijk voor hem. Een man aan wie Tilligte als gemeenschap sowieso veel te danken heeft!

*In halve eeuw van smederij tot dorper ontmoetingspunt
Ik kan het daarom niet nalaten daaraan enige aandacht te besteden en dan via een paar citaten uit eerder aangehaald artikel in de Dinkelland Visie van augustus 2011.

‘Na ruim 80 jaren gaat de deur van ‘Café Arends’ in Tilligte definitief dicht nu Eduard en Minie Arends besloten hebben met ingang van maandag 29 augustus 2011 al hun horecawerkzaamheden te beëindigen. Genoemde datum wordt daarmee een historische datum in de annalen van  Tilligte, want ‘Café Arends’ is immers vele decennia een begrip geweest voor de Tilligtse gemeenschap, maar ook voor velen uit de wijde omgeving van het Pönskesdorp. Zondag 28 augustus a.s. is er een ‘spontane instuif’ voor iedereen die Eduard en Minie als langjarige gastheer en gastvrouw nog even de hand wil drukken, daarmee hen bedankend voor de permanente gastvrijheid. Ze verdwijnen dus van het horecatoneel, maar niet uit Tilligte.’

Een besluit ‘íneens’ om te stoppen was het niet en ook bleven Eduard en Miny na 2011 nog wonen in het hun zo vertrouwde woongedeelte van het pand. Bovendien ging de cafédeur van tijd tot tijd toch nog wel eens open voor een partijtje, een verjaardagsfeestje,  etc.  Voor Eduard was het helemaal een ‘vertrouwde’  stek, n.l. zijn geboortehuis. Een korte historische terugblik:

‘In 1921 begon Eduards vader Frans in Tilligte een smederij op de plaats ongeveer tegenover de huidige gymzaal. In 1928 betrok hij samen met zijn echtgenote Aleida ten Brink een nieuw pand op de plaats waar het café nu nog altijd staat. Naast de smederij was de woning gebouwd met aan de straatkant een winkel en een cafeetje met kegelbaan. In 1959 werd de smederij verplaatst naar een nieuw bijgebouw en de oude smederij werd een soort magazijn, later afgebroken voor de realisering van een zijterras. Eduard (1941) kwam in 1961 bij zijn vader in de smederij werken en vanaf 1972 ging hij in de avonduren en de weekends meehelpen in het café. De kegelbaan was inmiddels al gesloten. In 1973 gingen de winkelactiviteiten over naar de broers van Eduard, Jan en Gerard en het leegkomende gedeelte werd bij het cafégedeelte aangetrokken. In datzelfde jaar trouwde Eduard met Miny Waarnink en zij ging meewerken in het café. Er volgden daarna een aantal malen verbouwingen en uitbreidingen, doordat de café-activiteiten steeds meer toenamen. In 2002 stopte Eduard met de smederij, waarin hij tot dat moment dus veertig jaar gewerkt had. De eigenlijke smederij is nu opslagplaats, maar Eduard is tot op de dag van vandaag in een aanpalend loodsje toch nog altijd technische klusjes blijven verrichten voor oud-klanten. In 2005 volgde de hiervoor gememoreerde gedeeltelijke sluiting van het café en nu dan dus het definitieve einde van de laatste ‘Arends-activiteit’ sinds 1922. De afgelopen zes jaren was het café alleen nog open op zondag voor vooral de klootschieters van Ons Streven en op de maandagavond.  Aan die beperkte openstelling komt dus nu ook een eind. Het moment, waarop ‘Ons Streven’ een eigen, complete verenigingsaccommodatie in gebruik gaat nemen.’  

*Enorme betrokkenheid bij  maatschappelijk gebeuren en  verenigingsleven  in Tilligte
Zoals reeds gememoreerd, ‘Smids Eduard’ is dus absoluut niet alleen maar de man van de smederij (en samen met Miny ) de uitbater van het café geweest. Hij was ook volop betrokken bij een hele reeks maatschappelijke - en verenigingsactiviteiten. Een globale samenvatting:

‘Eduard stond aan de wieg van de bekende Oldtimerdag Tilligte en hij was mede-oprichter van de Solexclub De Daltons. Hij is lid van de klootschietclub Ons Streven die sinds de oprichting in 1932 café Arends als clubonderkomen heeft gehad.

Hij was groothertog van de Waterpönkes en deze vereniging had steeds (tot 2002) Café Arends als residentie. De Kemveldloop heeft eveneens Arends altijd als uitvalbasis gehad, en dat gold ook voor de jaarlijkse klootschietmarathon en de gelegenheids klootschietclub Steeds Mis, waarvan hij zelf nog actief lid is. Voorts vonden in café Arends vele andere clubjes onderdak, zoals de KVO, de biljarters, de kaarters en uiteraard werden er vele vergaderingen en feesten gehouden, van recepties tot bruiloften, verjaardagen en jubilea. Bij al die activiteiten waren Eduard en Miny de immer goedgemutste gastheer en gastvrouw. Uit de keuken ‘toverde’ Minie de lekkerste schnitzels en ballen gehakt. Dat is nu allemaal afgelopen!’

*Eigen archief van brok  Tilligtse historie
Afgelopen was in 2014 echter toch ook het wonen in het pand waarin hij in 1941 werd geboren en waar hij met Miny zijn dochter Annemiek kreeg. Een afscheid na zo’n 80 jaar van zijn geboortegrond(stuk). Herinneringen aan de vele, laatste jaren heeft hij overigens bewaard in een zelf opgezet krantenknipsel - en fotoarchief. Dikke albums vol keurig in plastic hoesjes opgeslagen knipsels en foto’s. Een archief over een brok Tilligte historie kun je het volkomen terecht noemen. Eduard toen: “D’r stoat heel wat in, wat ie sinds midd’n joarn zèvntig hebt schreev’n. Herinneringen nu in albums. We zullen het ophalen van al die herinneringen en gekste voorvallen aan het schap en in de cafékeuken en de laatste jaren in hun nieuwe woning aan het Kerkepad in Tilligte gaan missen.”

Blijven vooral herinneringen aan tientallen jaren omgaan met een joviale, goudeerlijke kerel met een grote, onuitwisbare betekenis voor zijn dorp. Miny en Annemiek heel veel sterkte bij het leren omgaan met dit vooral voor jullie zo grote verlies!

‘Pieterbas’/PBJ